REFAHİYE BİLGİLERİ
İLÇEMİZİN TARİHÇESİ
Eski adı Gercanis olan Refahiye 1884 yılında ilçe olmuştur. O tarihte Erzincan Mutasarrıfı olan şefik Paşa bu bölgeye geldiğinde buranın ormanın, suyunun ve havasının güzelliği dikkatini çeker. Bunun üzerine yabancı olan Gercanis adını kaldırarak “refah yer" manasına gelen “Refahiye" adını verir. Bu tarihten itibaren isimde hiçbir değiþiklik olmamıþtır. Erzincan yöresi ile aynı yönetimler altında yaşamıştır. Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk Milli Mücadele’nin başladığı günlerde 29 Haziran 1919 tarihinde ilçemize gelerek bir gece konaklamış ve 30 haziran 1919 tarihinde ilçemizden ayrılmıştır.
COĞRAFİ YAPISI
COĞRAFİ YAPISI
Erzincan'a 71 km uzaklıkta, 1744 km² yüzölçümlü Refahiye ilçesinin nüfusu 1997 yılı nüfus sayımına göre 15.072'dir.
İlçe, batısındaki çam ormanları ve merkezden 10 km mesafede Soğukgöze ve Karaçam mevkileri arasında yer alan, yüksekliği 2000 m olan Dumanlı yaylaları, soğuk su kaynakları, göleti, piknik alanları ve kayak imkanları ile yaz ve kış turizmi açısından önem taşımaktadır. Her yıl Ağustos ayında bal festivali düzenlenmektedir. Ekonomisi toprak ve tarım ürünlerine dayanmaktadır. Çavdar, bakliyat ve ceviz bolca yetiştirilir.
İlçemiz, Erzincan İlimizin kuzeybatı ucunda Doğu Anadolu Bölgesi, Karadeniz Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesinin sınırlarının birleştiği yerde kurulmuştur. 38,8 doğu boylamı ile 39,9 kuzey enleminde 1746 km2 yüzölçümünde, 1580 rakımda meskun olup, batısında Kızıldağ (2190 m), doğusunda Sakaltutan (2160 m) geçitleri yer almaktadır. İlçenin yazları ılık, kışları sert ve kar yağışlı geçer. İlçe merkezi kuzeyden güneye akan Hakoğlu ve Kocaçay (Belgazi ) dereleri ile doğudan batı yönüne akan Bolkar (Bulgar- Ilgari) çayının birleştiği düzlük ve düzlüğün batısında bulunan tepelerin yamaçları ile yamaç dere düzlüğünün oluşturduğu eşikte ve E-80 devlet karayolunun üzerinde yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi ile İç Anadolu Bölgesini birbirinden ayıran ve Yeşilırmak ve Fırat gibi önemli nehirlerin su toplama havzası olması nedeni ile büyük bir önem taşımaktadır. İlçemizin doğusunda Vilayet Merkezi, kuzeyinde Şiran ve Alucra, kuzeybatısında Gölova ve Akıncılar batısında İmranlı, güneyinde Kemah ve İliç İlçeleri bulunmaktadır.
İlçenin iklimi; yazları ılık, kışları sert ve kar yağışlıdır
TURİZMKutlutepe Kalıntıları: Cengerli köyü çevresinde bulunmaktadır. Roma ve Bizans dönemlerine ait kalıntılar vardır. Çevrede bulunan önemli yerleşim alanıdır. Tarihte Kemah-Başguvar-Dariza üçgeninde, Malatya'ya uzanan yolun kilit noktası özelliğini taşımaktaydı.
Kadıköy Kilisesi: Kadıköy kilisesi, günümüze kadar sağlam olarak gelmiştir. Kesme taştan yapılan kilisenin, giriş kapısı bezemeleriyle dikkat çeker. Kapıdaki atkı taşı üzerinde kabartma olarak işlenmiş haç motifi bulunmaktadır. Kilisenin içinde, duvar resimlerinin izleri mevcuttur. Apsisin önünde, ağaçtan yapılmış ince bir işçiliğe sahip bezemeli pano vardır.
Kutsal Kaya-Roma Antreposu: Kökeni Hititlere kadar uzanmaktadır. Kutsal kayanın kuzey kesiminde bulunan Roma Antreposu üç yuvarlak binadan oluşmaktadır.
Tarihi Esat Muhlis Camii: İlçe merkezinde bulunan Merkez Camii, batılı dönem bezeme özelliklerini göstermekte, avlusunda ise Bahaattin Paşa şehitliği bulunmaktadır.2013 yılı içerisinde restorasyon çalışması yapılan tarihi camii halkımızın ibadetine açılmıştır.
Köroğlu Mağarası: İlçenin Altköy mevkiinde bulunan mağaraya taş merdivenlerle çıkılmaktadır. Mağaranın içerisinde kesilmiş taşlardan oturma bankları vardır. Mağaranın içinde bulunan izlerin, Köroğlu'nun kır atının izleri olduğu söylenmektedir.
Bal Kaya: Yatan Arslan görünümünü andıran kayadaki oluklara, arılar yaz aylarında yuva yapmaktadır. Bu yuvalarda oluşan ballar, oyuklardan aşağıya aktığından, kayaya Bal Kaya adı verilmiştir.
Gölet: Kalkancı köyüne 2 km mesafede bulunan Kalkancı göleti ve Akarsu köyü göleti sulama amaçlı kullanılmakta ve piknik yeri özelliği de taşımaktadır.
Dumanlı Yaylaları: İlçenin batısında, Soğukgöze ve Karaçam mevkiileri arasında yer almaktadır. Denizden yüksekliği 2000 m olan dumanlı yaylaları genelde çam ormanları olmak üzere çayır ve bitkilerle kaplıdır.Doğal güzelliği, temiz havası, bol soğuksu kaynakları, av hayvanları ve kamp imkanları ile yaz ve kış turizme açıktır.
Refahiye Ormanları: Refahiye ilçesinin çevresinde yer alan çamlık alanlardır. Soğuk suları ve serin havası ile en güzel mesire yerlerindendir
ULAŞIM
İlçemizin E-80 karayolu üzerinde bulunmasından dolayı İl merkezi ile ulaşım konusunda bir problemi yoktur. Sadece kış aylarında belirli dönemlerde Sivas yönüne doğru Kızıldağ, Erzincan yönüne doğru Sakaltutan mevkilerinde bazı aksamalar olmaktadır. Buralarda da yol hemen açılmaktadır. Yaz mevsimlerinde tüm köylerimize araç ile ulaşım sağlanmaktadır. Kış mevsiminde ise yoğun kar yağışı nedeni ile kapanan yolların açılması için köy hizmetleri ekipleri yoğun çaba sarf etmektedir. Köy Hizmetleri Şantiye Şefliğinin 8 Operatör, 3 Operatör Yrd., 4 Şoför, 1 Ahçı ve 1 Bekçi olmak üzere toplam 13 personeli bulunmaktadır. Köy Hizmetleri Şantiye Şefliğinde bulunan araçlar; 4 adet greyder, 2 adet dozer, 1 adet kar savurmalı, 1 adet kar bıçaklı man, 1 adet servis aracı, 2 adet pikap, 1 Adet lastik tekerlekli kepçe.
EKONOMİ
Bölgenin ekonomik durumu tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. İlçe Merkezinde T.C. Ziraat Bankası, Tarım Kredi Kooperatifi ile Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanlığı bulunmaktadır.
Ekilen tarla arazisinin 1/5 lük bölümü ancak sulanabilmektedir. Sulanabilen arazilerin büyük bir bölümü devletin yaptığı tesislerle, çok az bir bölümü ise çiftçilerin oluşturduğu yapılarla sulanmaktadır.
Ekilen tarla arazisinin 1/5 lük bölümü ancak sulanabilmektedir. Sulanabilen arazilerin büyük bir bölümü devletin yaptığı tesislerle, çok az bir bölümü ise çiftçilerin oluşturduğu yapılarla sulanmaktadır.
Kış mevsiminin uzun geçmesi ve iklimin soğuk olması sebebiyle bazı köyler dışında meyvecilik ve sebzecilik yapılmamaktadır. Köylerde genellikle buğday, arpa, yonca, korunga yetiştirilmektedir.
Ekonomik şartlar sebebiyle büyük şehirlere göçün son yıllarda artması İlçe hayvancılığını olumsuz yönde etkilemekte ve hayvan sayısı her geçen gün düşmektedir.
İlçemiz arıcılık yönünden de oldukça önemli bir potansiyele sahiptir. İlçemizde 21.000 adet arılı kovan mevcuttur. İlçemizde hale hazırda 450 aile arıcılık yapmaktadır. Yıllık bal üretim miktarı 630 tondur.
İlçemizde sanayi alanında faal olmayan bir kablo fabrikası vardır. Fabrika 1996 yılında üretime geçmiştir. Fabrika ayda 50 ton bakır, 35 ton PVC’yi işleyebilecek ve 30 kişiyi istihdam edebilecek kapasitededir. Fabrikanın % 18 hissesi, İl Özel İdaresine aittir. İlçemizde 1995 yılında inşaatına başlanan ve 2001 yılında inşaatı tamamlanan küçük sanayi sitesi de vardır. 2004 yılında faaliyete geçen Küçük sanayi sitesinde 42 dükkan bulunmaktadır
KONAKLAMA
1) AKBULUT KAYAK TESİSİ
Telefon : 0446 611 25 00
1989 yılında hizmete açılan kayak tesisleri Erzincan il merkezine 42 km., ilçemiz merkezine 28 km. uzaklıktadır. Ankara-Erzincan E-80 devlet karayolu güzergahı üzerinde olup yoldan geçerken görülmektedir. Tesis anayota 800m. Uzaklıktadır.
1989 yılında hizmete açılan kayak tesisleri Erzincan il merkezine 42 km., ilçemiz merkezine 28 km. uzaklıktadır. Ankara-Erzincan E-80 devlet karayolu güzergahı üzerinde olup yoldan geçerken görülmektedir. Tesis anayota 800m. Uzaklıktadır.
Tesislerde kayak mevsimi, yıllara göre değişmekle birlikte, genellikle Aralık ayında başlar ve Nisan ayına kadar devam edet Kar kalınlığı 900-150 cm. civarındadır.
1046m. Uzunluğunda ve 1200kg. Kapasiteli teleski ile kayağın doyumsuz tadını çikar mak mümkündür. Çeşitli yerlerde ve eğimlerdeki 1200 m. İle 3.5 km. arası, kolay, orta ve zor düzeyde pistleri her yaşta ve her düzeydeki kayakçıya büyük keyif verecektir Kayak Tesislerinde 65 kişilik konaklama kapasiteli ve 29 odadan ibaret üç yıldızlı kayak evi ile geceyi geçirme imkanı bulunmaktadır. Günlük stresten uzaklaşmak ve hafta sonunu değerlendirmek için ideal bir yerdir
2) ESADAŞ DİNLENME TESİSLERİ
Telefon : 0 446 611 25 00 - 444 00 25
3) ALTUN OTEL
Telefon : 0446 611 23 55
Yeni hizmete açılan ALTUN OTEL E-82 Karayolu üzerinde bulunan 48 yatak 23 oda Kafeterya, Dinlenme salonu, Sıcak su, Tüm odalarda Mini bar ve TV 'si bulunan konaklama için en ideal otellerimizden biri.
Yeni hizmete açılan ALTUN OTEL E-82 Karayolu üzerinde bulunan 48 yatak 23 oda Kafeterya, Dinlenme salonu, Sıcak su, Tüm odalarda Mini bar ve TV 'si bulunan konaklama için en ideal otellerimizden biri.
YÖRESEL
Kadınlar : Fistan, Yelek, Önlük, Fes, Çit, Yün Çorap
Erkekler : Şapka, Ceket, Gömlek, Pantolon (İngiliz kilot pantolon)
Çorbalar : Mercimek, tarhana, fıtı (düğülcek), arpa haşılı çorbası, yayla çorbası, işkembe, paça, ayranlı çorba (yarma), ayranlı kesme çorbası, mercimekli kesme çorbası, herle (un) çorbası, şehriye çorbası, ısırgan çorbası, domates çorbası, evelik çorbası ve sütlü çorba.
Et Yemekleri : haşlama, kızartma, sac kavurma, tas kebabı, ızgara köfte, sulu köfte, güvenç, döner, şiş kebabı, pirzola kebap, özellikle piknikte ve yaylada yapılan et yemekleridir.
Sebze Yemekleri : Pırasa, ıspanak, karnıyarık, musakka, taze fasulye, lahana sarma, evelik sarma, üzüm yaprağı sarma, kuru fasulye, kabak dolma, biber dolma, domates dolma, soğan dolma, madımak kavurma, patates kavurma, kapuska, çılbır, karnabahar, havuç kızartma ve sebzeli kebap.
Karışık Yemekler : Keşkek, mantı, bulgur pilavı, pirinç pilavı, makarna, kuskus ve bubukkodur.
Hamur işleri ve tatlılar ;
Börek Çeşitleri : Katmer, pağaç, kabarcık, bişi, gözleme, beksimet, kömbe çeşitleri, kete, çörek çeşitleri, lahmacun, pide, erişte
Tatlı Çeşitleri : Kadayıf, baklava, bülbülyuvası, helva, kabak tatlısı, revani, pasta kek, lokma tatlısı, aşure, kalbur hurması, pekmez, kasefe, reçel çeşitleri ve kuşburnu marmelatıdır.
|
Ağıtlar ;
Melikşerif düzünü,
Çiçek almış yüzünü Gidek gelin getirek, İsak Bey’in kızını. Oy yandım, yandım gelin, Aç koynun, dondum gelin Şemil karakuş oldu, Aldı dereye daldı, Ağlama Zeynep Bacı Çeyizin bana kaldı. Oy yandım, yandım gelin, Aç koynun, dondum gelin Küleği alamadım, Koyunu sağamadım, Deli Şamil gelende Çemberi çalamadım. Oy niye, niye, niye, Öldüm yar diye diye, Görücüler düzüldü, Zeynep Hanım süzüldü, Süzülme Zeynep Hanım, Atlıların düzüldü. Oy niye, niye, niye, Öldüm yar diye diye, Gömüsüler ekili, Dursun Bey kız vekili, Dursun Bey, olma vekil, Seni korlar dikili. Oy yandım, yandım gelin, Aç koynun, dondum gelin. |
|
Maniler ;
Refahiye’li gelinlerinin ocak başlarında, fırında, eşik üstünde, küründe, pınar başlarında, madımak toplarken, dağda-bayırda söyledikleri içli ve duygulu dörtlüklerdir. Burada insanlar tabiatla başbaşa kaldıklarından, tabiatın ve Refahiye’nin kızlarının güzel olması nedeniyle manilerde güzellik tasvirine büyük yer verilmiştir.
Pınarın başı sarı, Dibinde taşı sarı, Allah alnıma yazmış, Gözü gök, saçı sarı. Kara kara kazanlar, Kara yazı yazanlar, Cennet yüzü görmesin, Aramızı bozanlar. Taş atmayın çamura, Batar da gider, Kız vermeyin ırağa, Yiter de gider. Çayırda ot yolarım, Barmağıma dolarım, Yavaş söyle, kaynana, Saçlarını yolarım. Mektup yazdım, bilesin, Okuyup da gülesin, Bu mektubun üstüne, Durmayıp ta gelesin. Ateşim var, külüm yok, Bülbül oldum, dilim yok. Yarim gitti gidile, Ağlamadık günüm yok. Patatesi haşladım, Doğramaya başladım, Sen aklıma gelince, Ağlamaya başladım. Ağladı dindi gönlüm, Tepeden indi gönlüm. Değme güle gonmazken, Dikene kondu gönlüm. |
|
Yöresel kelimeler ;
Kelem : Lahana.
Hırtlik : Boğaz Gişi : Koca, erkek Kartol : Patates Pisik : Kedi Horata : Dedikodu Peşkir : Havlu Gah : Erik kurusu Part : Karın Camış : Manda Esbap : Elbise Urgan : Kalın ip Tevür : Çeşit Çalmak : Dövmek Seyirt : Koş Eşgi : Ekşi Gıldıri : Yuvarlak Ecük : Biraz |
|
Ata sözleri ;
- Ev danası öküz olmaz.
- İstenmeyen aş, ya karın ağrıtır, ya da baş. - Gökyüzünde düğün var deseler, kadınlar merdiven kurur. - İstanbul’dan gelen eşek, kırkgün at gibi gezer. - Kuru gayret, çarık eskitir. - El adamın aynasıdır. - Kapını iyi kitle, komşunu hırsız tutma. - Akıllı düşünene kadar, deli oğlunu everir. - Anasına bak, kızını al; kenarına bak, bezini al. - Tarlayı taşlı, kızlı gardaşlı yerden al. - Kuru söğütten düdük çıkmaz. - Bir ağaçta, gül de biter, diken de. - Keşkeği seven kaşığı cebinde taşır. - Canı sopa isteyen keçi, değneğe sürünür. - Ağrıyan başa, çaput sarılmaz. - Avradı, eri; peyniri deri saklar. |
Halk Oyunları
Yöremizin kendine has bir halk oyunu bulunmamaktadır. Ancak Erzincan, Kemah, Sivas ve Elazığ gibi yörelerin oyunları alınmış ve bazı figür değişiklikleri yapılarak yöreye has ayrı bir tarzda oynanmaktadır. Bunların başlıcalar şunlardır;
1-Düz (Melikşerif düzü)
2-Düz (Kuruçay düzü)
3-Dik
4-Üçayak
5-Delilo
6-Karabit
7-Hoşbilezik
8-Tanzara
9-İçerleme
10-Kasap oyunları
Bu oyunlar davul-zurna eşliğinde erkekler tarafından oynanmaktadır.
1-Düz (Melikşerif düzü)
2-Düz (Kuruçay düzü)
3-Dik
4-Üçayak
5-Delilo
6-Karabit
7-Hoşbilezik
8-Tanzara
9-İçerleme
10-Kasap oyunları
Bu oyunlar davul-zurna eşliğinde erkekler tarafından oynanmaktadır.
Kadınlar tarafından oynanan oyunlarsa şunlardır:
1-Karşılama
2-Halay
3-Madımak
4-Nurey
5-Delikız oyunlarıdır.
1-Karşılama
2-Halay
3-Madımak
4-Nurey
5-Delikız oyunlarıdır.
NÜFUS DURUMU
2013 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt sistemine göre İlçe nüfusu aşağıdaki gibidir.
İlçe Merkezi : 3.980
Köyler : 6.524
Toplam : 10.504
EĞİTİM
Refahiye İlçe Merkezinde 3 lise ve 2 İlköğretim okulu, 1 Anaokulu, 1 Halk Eğitim Merkezi ve 1 Öğretmenevi bulunmaktadır. İlçeye bağlı köylerde birleştirilmiş sınıflı 2 ilköğretim okulu mevcuttur.
İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünde 1 Müdür, 1 Şube Müdürü, 1 Şef, 1 Memur, 1 Hizmetli görev yapmaktadır.
İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okul ve kurumlarda 15 yönetici, 1 memur, 1 şöför, 19 hizmetli ve 23 işçi (hizmet alım sözleşmeleri gereği), T.Y.Ç.P.’de 10 işçi görev yapmaktadır.
İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde 2 minibüs bulunmaktadır.
İlçe merkezinde 3 Ortaöğretim, 2 İlköğretim okulu ve 1 Anaokulu, 1 İmam Hatip Ortaokulu, İlçeye bağlı köylerde 2 köy İlköğretim okulunda toplam 1460 öğrenci eğitim ve öğretim görmektedir.
Köy ilköğretim okullarında 8 kız 11 erkek öğrenci olmak üzere toplam 19 öğrenci, Merkezi İlköğretim okullarında 432 kız ve 426 erkek olmak üzere 858 öğrenci, Çok Programlı Lisede 102 kız ve 146 erkek olmak üzere toplam 248 öğrenci, Anadolu Lisesinde 55 kız ve 70 erkek olmak üzere toplam 125 öğrenci, Anadolu Öğretmen Lisesinde 89 kız ve 99 erkek olmak üzere toplam 188 öğrenci ve Anaokulunda ise 60 öğrenci, İmam Hatip Ortaokulunda 22 öğrenci olmak üzere İlçemiz genelinde toplam öğrenci mevcudu 1540’dir.
İlçemiz köy ilköğretim okullarında 1’i kadrolu sınıf öğretmeni, 2 ücretli sınıf öğretmeni, İlçe merkezinde 18 kadrolu sınıf öğretmeni, Branş Öğretmeni 19 kişi, 4 ücretli sınıf öğretmeni, Anaokulumuzda 3 Kadrolu, Liselerde 38 Kadrolu 3 Ücretli öğretmen olmak üzere toplamda 87 öğretmen (79 kadrolu 9 ücretli öğretmen) görev yapmaktadır.
Öğretmen başına düşen lise öğrenci sayısı 13,35’dir.
Lisede Derslik başına düşen öğrenci sayısı 14,38’dir.
İlçemiz İlköğretim Okullarında Derslik başına düşen öğrenci sayısı 20,43’tür.
İlköğretim okullarında öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 19,54’tür.
Okullaşma Oranı :
Anaokulu %80
İlköğretim %99
Ortaöğretim %95’dir.
SAĞLIK
|
|
|
|
İlçemiz Sağlık Grup Başkanlığı bünyesinde 1 Devlet hastanesi, 1 Aile Sağlığı Merkezi ve 1 adet 112 Hızır Acil Servis ünitesi bulunmaktadır. Refahiye Dr. Fahrettin UĞUR Devlet Hastanesi 1961 yılında 10 yataklı sağlık merkezi olarak hizmete açılmış olup, 1997 yılında hastaneye ek bina yapılarak yatak sayısı 50’ye çıkarılmıştır. 2008 yılında yapılan tadilattan sonra hasta odaları tek kişilik, tuvaletli, banyolu suit oda haline getirilmiştir.
Hastanemiz bünyesinde aile hekimliği polikliniği, normal poliklinik, diyaliz ünitesi, diş polikliniği, acil poliklinik, Laboratuar ve röntgen hizmetleri verilmektedir.
Hastanemizde 1 Uzman doktor(aile hakimliği uzmanı), 4 Pratisyen Doktor, 3 Aile Hekimi, 1 Diş Hekimi, 3 Sağlık Memuru, 14 Hemşire, 9 Ebe, 5 Laboratuar Teknisyeni, 4 Röntgen Teknisyeni, 7 Acil Tıp Teknisyeni, 1 Tıbbi Sekreter, 1 Tekniker, 2 Memur, 1 Aşcı, 1 Şoför, 4 Hizmetli olmak üzere toplam 61 personel görev yapmaktadır.
Bucak ve Köylerimizde 6 Sağlık Evi bulunmakta olup, 1’i faal durumdadır.
30.04.2013 tarihi itibariyle 1499 hastaya poliklinik hizmeti verilmiştir. Doktor başına düşen günlük acil müracaat sayısı 33’dür.
30.04.2013 tarihi itibariyle İlçemizde 1 adet doğum gerçekleşmiş olup, bunların hepsi hastane ortamında olmuştur. Evde doğum bulunmamaktadır.
2011 yılı Eylül ayı sonu itibariyle 165 trafik kazasına 112 Hızır Acil Servis Ünitesi tarafından müdahale edilmiştir.
30.04.2013 tarihi itibariyle İlçemizde en fazla görülen hastalıklar eklem hastalıkları ve akciğer hastalıklarıdır.(OSTEOARTRİT)
|
|
